ขุนรองปลัดชู เป็นภาพยนตร์ที่สร้างมาจากเนื้อหาเพียง 2 บรรทัดที่จารึกลงในพงศาวดารที่ว่าถึง ขุนรองปลัดชู ขุนนางระดับล่างของวิเศษไชยชาญได้รวบรวมอาสาสมัครซึ่งเป็นชาวบ้านธรรมดา ๆ จำนวน 400 คน ยกลงไปสู้รบกับพม่าที่หาดหว้าขาว ซึ่งปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของอ่าวมะนาว ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ซึ่งทั้งหมดได้ตายหมดสิ้น

ภาพยนตร์เรื่องนี้สร้างขึ้นมาจากแนวความคิดของ บุญชัย เบญจรงคกุล ผู้บริหารของบริษัท ดีแทค ในโครงการสำนึกรักบ้านเกิด ที่ดำริถึงวีรกรรมของขุนรองปลัดชู ที่เหมือนกับสถานการณ์ความแตกแยกของบ้านเมืองในเวลาปัจจุบันเพื่อสะท้อนสำนึกของคนในชาติ ว่าในอดีตเคยมีคนตัวเล็ก ๆ ที่ลุกขึ้นมาสู้เพื่อบ้านเมือง โดยไม่หวังอะไรตอบแทนและรู้ดีว่าจุดจบของตนเองจะเป็นเช่นไร โดยมี สุรัสวดี เชื้อชาติ ที่เคยร่วมงานกำกับภาพยนตร์โฆษณาของดีแทคมาร่วม 10 ปี รับหน้าที่กำกับภาพยนตร์ และได้ สุทธิพงษ์ ธรรมวุฒิ พิธีกรรายการ คนค้นฅน ทางช่อง 9 รับบทเป็น ขุนรองปลัดชู ตัวเอกของเรื่อง[2][3][1]

ออกฉายครั้งแรกในรายการไทยเธียเตอร์ ทางไทยพีบีเอส เมื่อวันเสาร์ที่ 9 กรกฎาคม เวลา 22.00 น. และออกซ้ำอีกครั้งในวันจันทร์ที่ 18 กรกฎาคม เวลา 13.00 น. ซึ่งตรงกับวันหยุดชดเชยวันเข้าพรรษา

และออกฉายในโรงภาพยนตร์เฉพาะโรงภาพยนตร์สกาล่าเท่านั้น โดยเปิดให้เข้าชมฟรี โดยการรับบัตรผ่านทางเว็บไซต์ มีทั้งหมด 5 รอบ ระหว่างวันที่ 7-8 กรกฎาคม ในรอบเวลา 20.15 น. และวันที่ 9-11 กรกฎาคม ในรอบเวลา 12.00 น.[4]

นอกจากนี้แล้ว ยังมีการนำเนื้อหาของเรื่องมาถกและวิเคราะห์กันเพิ่มเติมจากผู้ที่เกี่ยวข้องกับภาพยนตร์และผู้เชี่ยวชาญเพื่อหาแง่มุมในด้านต่าง ๆ ในรายการ ถกหนังเห็นคน วีรชนคนถูกลืม ทางไทยพีบีเอส เริ่มออกอากาศในตอนแรกในวันจันทร์ที่ 11 กรกฎาคม เวลา 23.00 น.

เมื่อออกฉายแล้ว ได้รับเสียงวิจารณ์ว่าเป็นภาพยนตร์ที่ถ่ายทอดออกมาในแบบขาวดำ ในภาพบางช่วงตัดสลับเป็นภาพสี ดำเนินเรื่องคล้ายกับสารคดีให้ความรู้สึกเหมือนจริง โดยมีเสียงบรรยายความโดยตัวขุนรองฯเอง เล่าความตั้งแต่ต้น ด้วยบทสนทนามีการสอดแทรกประเด็นทางสังคมที่ร่วมสมัย แม้เป็นคำพูดภาษาโบราณ แต่ทว่าสะท้อนถึงปัญหาของบ้านเมืองในยุคนี้ได้อย่างถึงแก่น ขณะที่ตัวนักแสดงนำ คือ สุทธิพงษ์ ถือว่ารับบทนี้ได้อย่างยอดเยี่ยม ทำให้ผู้ชมเชื่อได้ว่า คือขุนรองฯเองจริง ๆ ถึงขนาดเมื่อฉายจบในโรงภาพยนตร์สกาล่า ผู้ชมได้ปรบมือและบางคนถึงกับหลั่งน้ำตา[5][6] และบ้างก็นำไปเปรียบเทียบกับภาพยนตร์ฮอลลีวูดเรื่อง 300 ที่มีเนื้อหาวีรกรรมคล้ายคลึงกัน[7]